Έλεγε πρόσφατα ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστας Σκρέκας στη συνεδρίαση του άτυπου Συμβουλίου υπουργών Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ότι τα κτίρια στην Ελλάδα αντιπροσωπεύουν το 41% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας. [https://ypen.gov.gr/symmetochi-tou-ypourgou-perivallontos-kai-energeias-kosta-skreka-sto-atypo-symvoulio-ypourgon-energeias-tis-e-e/]
Η μεγάλη μου απορία είναι, και το έχω πει πολλές φορές: γιατί δεν προωθείται, όπως θα περίμενε κανείς, η αβαθής γεωθερμία. Και το παράλογο είναι ότι, στο «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ» και σε άλλα χρηματοδοτούμενα προγράμματα, επιδοτείται το ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ [https://www.e-mc2.gr/el/news/ta-bromika-mystika-toy-fysikoy-aerioy-epitahynoyn-tin-klimatiki-allagi] για τη θέρμανση των κτιρίων – ένα ορυκτό καύσιμο επίσης που παράγει περίπου το 62 % της ποσότητας CO2 σε σύγκριση με αυτό που παράγεται από την καύση άνθρακα και το 76% περίπου με αυτό που παράγεται από το πετρέλαιο. «Επιβαρύνει πολύ λιγότερο το περιβάλλον συγκρινόμενο με όλα τ΄ άλλα καύσιμα ανά παραγόμενη ενέργεια (κατά 38% από τον άνθρακα, κατά 28% από το μαζούτ και κατά 24% από το πετρέλαιο diesel)». [https://www.depa.gr/eteria/]
Ανοίγω εδώ μια παρένθεση. Ναι, το φυσικό αέριο παράγει λιγότερες αλλά σημαντικές ποσότητες CO2 και έχει τεράστιες διαρροές μεθανίου, άρα λογικά πρέπει να συμμετέχει στο χρηματιστήριο των ρύπων… Και η πραγματικότητα είναι ότι εδώ και είκοσι χρόνια, για να βγάλει κανείς άδεια οικοδομής, πρέπει να προσκομίσει μελέτη εγκατάστασης φυσικού αερίου και να φτιάξει οπωσδήποτε την εισαγωγή. Προβλέπεται έτσι σε κάθε πόλη και χωριό και σε κάθε ΒΙΠΕ να περάσει αγωγός φ/α. Άρα το 41% της ενέργειας, άντε το 30%(;), θα καλύπτεται από το φ/α, και αν συμπληρώσουμε τα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας και τα ΣΗΘΥΑ, που έχουν ήδη γίνει ή πρόκειται να γίνουν, τι ποσοστό μένει για να έχουμε ΑΠΕ 100% το 2050; Ξέρω ότι από αυτά που γράφω, κάποια δεν τεκμηριώνονται απόλυτα ή ίσως να είναι υπερβολές. Αλλά ας το συζητήσουμε. Γιατί κι εγώ έφτιαξα το σπίτι πριν 16 χρόνια και έκανα εισαγωγή εγκατάστασης φυσικού αερίου υποχρεωτικά, ενώ έχω σύστημα αβαθούς γεωθερμίας για θέρμανση και ψύξη. Τι δεν καταλαβαίνετε από όλα αυτά; Κλείνω την παρένθεση.
Η αβαθής γεωθερμία είναι Ανανεώσιμη Πηγή Ενέργειας (ΑΠΕ) και έχει μειωμένο οικολογικό αποτύπωμα: δεν χρησιμοποιεί ορυκτό καύσιμο – πετρέλαιο ή φυσικό αέριο – και μπορεί να οδηγήσει σε πλήρη αυτονομία με ένα φωτοβολταικό. Έχει μεγάλο βαθμό εξοικονόμησης για τη θέρμανση και τον κλιματισμό κτιρίων σε διάφορες εκδοχές (κατοικίες, εμπορικά καταστήματα, βιομηχανικά κτίρια, πισίνες κλπ)
Η αρχή της αβαθούς γεωθερμίας είναι εξαιρετικά απλή: βασίζεται στο γεγονός ότι η θερμοκρασία του εδάφους είναι σταθερή. Αν συνεπώς εκμεταλλευτούμε τη διαφορά θερμοκρασίας μεταξύ υπεδάφους και επιφάνειας, μπορούμε να έχουμε θέρμανση, ψύξη και ζεστό νερό, μπορούμε να θερμάνουμε χώρους το χειμώνα και να τους ψύξουμε αντίστοιχα το καλοκαίρι. Αυτό γίνεται με τη χρήση μιας γεωθερμικής αντλίας θερμότητας, η δε θερμότητα μεταδίδεται και ανταλλάσσεται μέσω ενός δικτύου σωληνώσεων, που μπορεί να είναι σε οριζόντια διάταξη και χαμηλό βάθος ή σε κατακόρυφη διάταξη με γεώτρηση ή γεωτρήσεις.
Η γεωθερμική αντλία θερμότητας είναι από τις πιο αποτελεσματικές και άνετες τεχνολογίες θέρμανσης και ψύξης που διατίθενται σήμερα, λέει η διεθνής βιβλιογραφία. Καταναλώνει γύρω στο 25-30% της ενέργειας που αποδίδει, συμβάλλοντας έτσι σημαντικά στην εξοικονόμηση ενέργειας και μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί σε υβριδικά συστήματα μαζί με ηλιοθερμικά. Έχει χαμηλό κόστος λειτουργίας σε σχέση με τα συμβατικά συστήματα (μείωση 30-60 % στη λειτουργία της θέρμανσης και 20-50 % στην λειτουργία της ψύξης) και χρησιμοποιεί καθαρή ανανεώσιμη ενέργεια, τον ήλιο. Δεν έχουμε καύση και επομένως δεν έχουμε εκπομπή καυσαερίων και αερίων του θερμοκηπίου. Μπορεί να εγκατασταθεί είτε σε καινούργια κατασκευή κτιρίου ή και εκ των υστέρων. Έχει πολύ ελάχιστο θόρυβο σε σχέση με τις αντλίες θερμότητας αέρος που χρησιμοποιούν ανεμιστήρα. Τέλος έχει μακρά διάρκεια ζωής και απαιτεί ελάχιστη συντήρηση. Ο κύριος εξοπλισμός, που φυλάσσεται εσωτερικά του κτιρίου, τυπικά έχει διάρκεια ζωής 25 έτη. Στα μειονεκτήματα της είναι το αυξημένο κόστος αρχικής κατασκευής και εγκατάστασης σε σχέση με τα συμβατικά συστήματα καυστήρα, που όμως γίνεται απόσβεση στα 7-8 χρόνια λειτουργίας.
Το κακό είναι ότι οι μηχανικοί και οι κατασκευαστές δεν το προτείνουν, είτε γιατί έχουν άγνοια, είτε σκέφτονται γιατί να μπλέξουν, αφού έχουν την κλασική λύση του καλοριφέρ και του τζακιού… είτε γιατί συνεργάζονται με μηχανολόγους κατασκευαστές καυστήρων. Ωραία, αυτοί καλά κάνουν. Η πολιτεία; Τι λόγους έχει η πολιτεία; Υπάρχει ένα αρχικό κόστος, το οποίο έχει απόσβεση 7-8 χρόνων. Αλλά πόσοι είναι αυτοί που φτιάχνουν και καλοριφέρ και τζάκι και έχουν και θερμοσίφωνα και δεν ξέρω ποιες άλλες πολυτέλειες, ενώ αν υπήρχε σωστή ενημέρωση και μια μικρή επιδότηση, που να τους ανοίγει τα μάτια, θα πήγαιναν ανεπιφύλακτα σ’ αυτή τη λύση. Αν υπήρχε ξαναλέω σωστή ενημέρωση από την πολιτεία και όχι μόνο εμπόδια. Τον πρώτο καιρό ειδικά, οι λίγοι κατασκευαστές μηχανικοί της γεωθερμίας έπρεπε να προσκομίσουν του κόσμου τα χαρτιά και τις μελέτες για να αποδείξουν ότι δεν είναι ελέφαντες και ότι μια κλειστή γεώτρηση δεν επιβαρύνει κανέναν υδροφόρο ορίζοντα και ότι δεν δημιουργεί κατολισθήσεις ή τι άλλο μπορεί να σκεφθεί κανείς για το υπέδαφος.
Σήμερα έχουν απλοποιηθεί κάπως τα πράγματα. Αν όμως πράγματι θέλουν και έχουν στόχους, μπορούν να γίνουν πολλά, αφού είναι σε σωστή οικολογική και οικονομική κατεύθυνση. Αν δεν θέλουν, πρέπει να δώσουν και εξηγήσεις.
Λαμία, Απρίλης 2021
Στέφανος Σταμέλλος
