Όλοι αντιλαμβανόμαστε το πόσο αναγκαίο είναι σήμερα να δημιουργήσουμε ανθεκτικούς αστικούς χώρους και βιώσιμες πόλεις, που να μπορούν ν’ ανταποκριθούν στις σύγχρονες συνθήκες και να προστατέψουν τους πολίτες από τις «κρίσεις», οι οποίες εναλλάσσονται τα τελευταία χρόνια: την οικονομική, την υγειονομική, την ενεργειακή κρίση και την εξελισσόμενη κλιματική αλλαγή. Βιώσιμη ανθεκτική πόλη – ή πράσινη οικολογική πόλη – θεωρείται αυτή που επιδιώκει να λειτουργήσει με βάση την μακροπρόθεσμη περιβαλλοντική και κοινωνικοοικονομική βιωσιμότητα.
Για να έρθουμε στα δικά μας: Τα προβλήματα της Λαμίας, όπως και όλων σχεδόν των ελληνικών πόλεων, είναι η πυκνή δόμηση, τα στενά πεζοδρόμια, η έλλειψη ανοιχτών δημόσιων χώρων – και κυρίως πράσινων χώρων – και το υποβαθμισμένο κτιριακό της απόθεμα, το οποίο είναι κυρίως από την μεταπολεμική περίοδο και είναι φτιαγμένο από μπετόν. Άρα τι θα μπορούσαμε να κάνουμε για μια «πράσινη» Λαμία; Αυτό που μπορούμε να αλλάξουμε, σχετικά εύκολα και με οικονομικούς τρόπους, είναι ο δημόσιος χώρος. Το πρώτο: να αρχίσουμε να αντικαθιστούμε όλες αυτές τις τσιμεντένιες και ασφάλτινες υδατοστεγείς επιφάνειες, που έχουμε στον αστικό χώρο, με ανοιχτόχρωμες και πιο υδατοπερατές. Άρα να αρχίσουμε να ξηλώνουμε σιγά σιγά την άσφαλτο, να ξηλώνουμε τις πλάκες πεζοδρομίου, να ξηλώνουμε όλα αυτά τα σκληρά, όπως λέγονται, υλικά, που έχουμε στα δάπεδα, και να βάζουμε είτε υδατοπερατά, είτε μαλακά δάπεδα.
Μπορούμε στις πλατείες να αυξήσουμε το ποσοστό του πράσινου. Για παράδειγμα, διαβάζουμε στο Παρίσι σκοπεύουν μέχρι το 2030 το πράσινο στις πλατείες να είναι το 50%, το οποίο σήμερα είναι 10% του χώρου. Το ίδιο θα μπορούσαμε να κάνουμε κάλλιστα κι εμείς, όχι για να γίνουμε Παρίσι, αλλά βάζοντας ένα στόχο για τα επόμενα χρόνια. Το βασικό είναι να βάζουμε συγκεκριμένους στόχους κάθε φορά.
Ένα άλλος βασικός άξονας, που σχετίζεται με τον δημόσιο χώρο, είναι η προώθηση της βιώσιμης κινητικότητας. Περισσότερος χώρος και φροντίδα για τους πεζούς και τα ποδήλατα, σταδιακή απομάκρυνση του αυτοκινήτου από το κέντρο της πόλης, περιφερειακοί δρόμοι και περιφερειακά πάρκινγκ, δρόμοι ήπιας κυκλοφορίας και πεζοδρόμηση του κέντρου, καλό σύστημα αστικής συγκοινωνίας, δίκτυο ποδηλατόδρομων, ενοποίηση χώρων.
Η Διαλογή στην Πηγή και η ανακύκλωση στο πλαίσιο και της βιώσιμης διαχείρισης των απορριμμάτων, η καθαρή ενέργεια -στο Φράιμπουργκ της Γερμανίας, για παράδειγμα, πάνω από το 50% των νοικοκυριών έχουν ηλιοσυλλέκτες- η βιώσιμη διαχείριση του νερού μέσα στην πόλη, οι επεμβάσεις βιοκλιματικής αναβάθμισης, όχι όμως αποσπασματικές, η προστασία του περιαστικού δάσους, η δημιουργία νέων χώρων αναψυχής, αλλά και η αστική καλλιέργεια για την ευαισθητοποίηση των κατοίκων προς την τροφική αυτάρκεια, είναι μερικές δράσεις στα πλαίσια της πράσινης πορείας της πόλης. Η οργανωμένη αστική καλλιέργεια, εκτός από τα, λίγα έστω, οικονομικά οφέλη που μπορεί να αποφέρει στους συμμετέχοντες, ενισχύει και τους κοινωνικούς δεσμούς της τοπικής κοινωνίας και επηρεάζει σημαντικά το αστικό μικροκλίμα.
Τα οφέλη θα είναι σημαντικά. Καταλαβαίνουμε, είτε συμφωνούμε είτε δεν συμφωνούμε με την ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή, ότι οι συνθήκες της ζωής μας τα επόμενα χρόνια στον αστικό χώρο δεν θα είναι όπως χθες. Τα θερμά και ξηρά καλοκαίρια με τις υψηλές θερμοκρασίες θα είναι πιο έντονα και πιο συχνά. Συνεπώς είμαστε υποχρεωμένοι να πάρουμε τα μέτρα μας για να έχουμε μια καλή ποιότητα ζωής. Κι αυτό δεν μπορεί να γίνει χωρίς τη συμμετοχή των πολιτών, τη συνεχή ενημέρωση και την αλλαγή της νοοτροπίας όλων μας!
Λαμία, Γενάρης 2023
Στέφανος Σταμέλλος
Πλατεία Διάκου-Φωτογραφία: Μιχαήλ Νικολάου
